Aurskrinneblom Arabidopsis petraea (L.) V.I.Dorof.

Aurskrinneblom er ei fleirårig urt med lange og svært granne underjordiske utløparar. Ho er snau eller oftare med ugreina hår og gaffelhår nedst. Stenglane blir opptil 25 cm, er liggjande eller oppstigande og ofte meir fiolette enn dei er grøne. Rosettblada er langskafta, avlange og grovtanna eller buktflika med liten endeflik. Stengelblada er om lag heile, smale og butte. Blomestanden er ein klase som ikkje strekkjer seg særleg i fruktstadiet, og dei nedste blomane i klasen har ofte støtteblad. Kronblada er kvite eller bleikt rosa eller lilla og 3–7 mm lange. Frukta er ei langskulpe, 1,5–4,5 cm lang, nokså tjukk og på eit sprikjande skaft som er mykje grannare enn skulpa. Frøa sit i éi rekkje i kvart skulperom.

Aurskrinneblom er truleg berre diploid med grunntal x = 8 og kromosomtal 2n = 16. Rapporterte høgare tal kan gjelde nærskylde artar/rasar. Teljingar er utførte på norsk materiale.

Aurskrinneblom er heimleg og veks på berg, grus og sand i fjellet og langsmed vassdrag nedover mot kysten. Han er ikkje knytt til baserik berggrunn og er like vanleg i sure fjellstrøk som i kalkfjell og veks ofte på ultramafisk berg, det vil seie vulkansk berg med mykje magnesium. Arten er utbreidd i mellom- og nordboreal sone og opp til grensa til høgalpint belte. Utbreiinga ligg i vestlege fjellstrøk i Sør-Noreg og strekkjer seg frå Setesdal (Valle, Aust-Agder) og Ryfylke (Forsand, Rogaland) nord til Trollheimen (Surnadal, Møre og Romsdal, og Oppdal, Sør-Trøndelag) og aust til Vinje (Telemark), Ål (Buskerud) og Nord-Fron (Oppland). Han går høgt opp i fjellet, til 1830 moh. i Lom (Oppland), og ned til sjønivå på Vestlandet.

Den nordiske utbreiinga er oppdelt. I tillegg til det store, norske delarealet har arten eit mindre, kompakt og sterkt isolert delareal ved Austersjøen på ‘Höga kusten’ i Ångermanland, og eit lite og likeeins isolert delareal i russisk Karelen. Denne oppdelinga må ha ein historisk bakgrunn, mest truleg i ein tilbakegang frå ei større og meir samanhengjande utbreiing i tidleg postglasial tid. Gjærevoll (1990) diskuterer den merkelege utbreiinga i Skandinavia med mykje informasjon om økologi.

Det er uvisst kor stor den globale utbreiinga er av di ho avheng av kor vidt arten blir avgrensa. I trong meining er arten europeisk: i fjellstrøk i Mellom-Europa, på Dei britiske øyane, Færøyane, Island og i Skandinavia og Karelen. I vid meining er han om lag sirkumpolar. Sjå elles kommentarar.

Det er mykje usemje kring korleis denne arten skal bli avgrensa. Han høyrer til ei gruppe med plantar som er sirkumpolart utbreidde, og der O’Kane og Al-Shehbaz (1997) reknar dei alle som underartar av Arabidopsis lyrata (L.) O’Kane & Al-Shehbaz, ein art beskriven frå nordlege Canada. Elven mfl. (2011) reknar heller Arabidopsis petraea som ein art skilt frå Arabidopsis lyrata, men med fleire underartar. Det europeiske materialet høyrer då til subsp. petraea.

Elven R og Hegre H. Aurskrinneblom Arabidopsis petraea (L.) V.I.Dorof. www.artsdatabanken.no/Pages/345496. Lasta ned <dag.månad.år>.